Met  je handen

Op het moment beleven we ‘kerkelijk’ gezien de 40-dagentijd op weg naar Pasen. Dan gaat het erover, dat Jezus de weg van het offer is gegaan. Die weg van offer geeft ons vrede. Zodat ons leven kan verder gaan op wegen van goedheid en zegen. Gods zegen is een goot goed, zoals bescherming en veiligheid, toekomst en behoud: “Ga met God en Hij zal met je zijn”.

Zegen komen we speciaal in de Bijbel tegen. Bij het zegenen gebruik je je handen.

Grootvader Jacob zegent zijn kleinzonen. Jozef kreeg twee zonen. De oudste noemt hij Manasse, omdat God hem al zijn ellende en het gemis van zijn familie had doen vergeten. De tweede zoon noemt hij Efraïm, ‘want,’ zei hij, ‘God heeft mij vruchtbaar gemaakt in dit land, waar ik zoveel te verduren heb gehad.’ (Genesis 41: 51,52). Grootvader Jacob zegent Efraïm en Manasse – in die volgorde. Dat heeft Rembrandt ook gezien. En hij wil laten zien hoe hij het heeft gezien. Schitterend is het te zien in die mooie tentoonstelling ‘De late Rembrandt’ in het Rijksmuseum in Amsterdam (te zien tot 17 mei 2015). Toen Jozef hoorde dat zijn vader Jakob stervende was, reisde hij snel af en nam zijn twee zonen Manasse en Efraïm mee. Hij wilde dat Jakob zijn zonen zou zegenen. Dat deed de oude, blinde man, maar tot verbazing van Jozef zegende hij Efraïm, de jongste, met zijn rechterhand. De traditie wilde dat de rechterhand bestemd was voor de oudste.

Toen Jozef protesteerde, zei de bijna blinde Jakob over Efraïm “zijn zaad zal een volle menigte van volkeren worden”. Jakob voorvoelde zodoende dat de stam van Efraïm groter zou worden dan die van zijn broer. Rembrandt koos er eigenzinnig voor om – tegen de gewoonte – in de verontwaardiging van Jozef niet te tonen. Om het tafereel nog wat huiselijker te doen lijken, toont hij ook de moeder van de kinderen, de Egyptische vrouw Asnath. En zie, hoe  mooi Jozef de zegenende rechterhand in de pols ondersteunt. Daar is over nagedacht, zowel door Jozef als door Rembrandt. Het Bijbelverhaal geeft reden voor het aanbrengen van zulke details.

Dit is misschien wel het mooiste schilderij van heel die tentoonstelling in het Rijksmuseum!

Ik moet even denken aan College Tour, vorige week, toen Ronald Koeman openhartig op zijn praatstoel zat. Erwin, zijn oudere broer, was al van school af  en voetbalde al en had al een mooie auto. Ronald, die 7 jaar moest doen over de vierjarige mavo, was best een beetje jaloers op Edwin.

En nu heeft Ronald een hogere baan dan Edwin en daarop is Edwin niet jaloers: ze gaan goed met elkaar om en werken broederlijk samen.

De oudste staat in dienst van de jongste, zo is het met de zonen van Jozef ook.

In de Bijbel lees je ook: de eersten worden de laatsten, wie nakomt gaat voorop…

Het mooiste van dit schilderij is misschien wel de tederheid in de relatie tussen Jacob en zijn zoon Jozef en beide kleinzonen. In onze tijd kan het ook nuttig zijn om er enige nadruk op te leggen, dat we de hartelijkheid steeds maar weer blijven ontwikkelen in ons eigen leven. Dat uit zich in een open hart voor wat God uit zijn handen laat komen voor ons en hoe wij met onze handen uitdelen naar elkaar.

Mooi, als in details je toegewijde houding aan het licht kan komen – met je handen.

Ds. Scheltens